روانې چارې او بېلابېل

په داسې حال کې چې د کابل او اسلام آباد اړیکې په دې وروستیو کې بیا خرابې شوې دي او کابل تل اسلام اباد په افغانستان کې د طالبانو سره په مرستو او نورو نا امنیو کې په لاس لرلو تورن کړی او پاکستان تل دا تورونه رد کړي دي؛ څو ورځې وړاندې د پاکستان صدراعظم د بهرنيو اړيکو سلاکار سرتاج عزيز د افغانستان په اړه داسې څه ويلي چې د مکس او تبصرې وړ دي. سرتاج عزیز له امريکا غږ سره په مرکه کې ويلي طالبان کابل او یا د افغانستان نورې سیمې نشي نیولې، خو د د ډېر وخت لپاره به يي اورپکي او ورانکاري روانه وي. نوموړي ويلي چې په افغان حکومت کې له طالبانو سره د خبرو لپاره یوه سیاسي اجماع نشته، او زياتوي همدغه کار له طالبانوسره د سولې د خبرو د هڅو، چې نړیوال یې هم ملا تړي، مخه نیولې ده. عزیز همداراز ويلي کابل نه پوهیږي، چې له طالبانو سره د اورپکو په توګه معامله وکړي او که په ملي سیاست کې د یو برخوال په توګه. ښاغلي عزیز ټېنګار وکړ چې باید له طالبانو سره د خبرو لپاره یوه اجماع موجوده وي. هغه وویل له طالبانو سره د خبرو اترو لپاره د هغوی تګلاره یوه نه ده. هغه د افغانستان د ملي یوالي پر حکومت غږ وکړ چې "طالبانو او نورو اورپکو ډلو ته یو ښکاره پیغام ورکړي او ورته ووايي چې ټوله نړۍ له هغوی څخه غواړي چې له کابل سره خبرې وکړې او ستونزه حل کړي، ځکه چې هېڅوک په افغانستان کې جنګ نغواړي".

رییس جمهور پیشین افغانستان در جوانب مختلف قضاوت، نام ها و اوصافی دارد که شناخت آن ها در یک مجموعه ی کلیشه یی «رییس جمهور روز های سخت»، «سمبول وحدت ملی»، «رییس اداره ی ائتلاف و معامله»، و «سهامدار سیاسی» بیش از یک دهه ی افغانستان که در دوران حاکمیت اش در واقع آنارشیسم فرصت ها بروز می کند و اما آن چه بایسته بود، در آن باد فنا نیست می شود که پس از پایان نقش او، گزارش های جهانی حاکی اند تمثال نمایش برنامه های بیرونی، نیازمند بازنگری با سرمایه گذاری هایی ست که باید در جبران ناکارآمدی و تهدید امنیتی، پول ها و آدم های جهانی را به افغانستان جنگ زده از نو سرازیر کند.

ولی اجرایه ریاست د اداری مفسدینو له افشا څخه جلوګیری کوی.

د ښاغلی یونس قانونی پوښتنی لپاره یو لږ ځواب.

انصراف قوماندان امان الله گذر از پذیرش مسوولیت قول اردوی پامیر در شمال، فصل دیگری در مراحل حاکمیت کنونی افغانستان است. هنوز چند روزی از تقرری فرمانده پیشین جمعیتی نگذشته بود که انتشار تصاویر وی با پتلون چرک خورده و کمربند تاب زده، در تفسیر و تاویل مخالفان دولت، در جایی که مساله ی سمت و طرف مطرح است، به صد ها نوع می رسد. حامیان امان الله گذر، در تمام جوانب مدنی و دهاتی، در الفبای نوع مرض زده (خراسانی- پارسی) شروع به پارس می کنند که این سمت، هرچند طول و تفصیل، امکانات و جلوه ها دارد، اما دامی ست که به اصطلاح قبیله گرایان ارگ نشین گذاشته اند و همانند گذشته، در حالی که اعضای جبهه ی به اصطلاح مقاومت، هزاران دشمن داخلی و خارجی دارند، خار چشمان آن مسوولان دولتی اند که بر اثر فقط کارنامه ی مکتوبی حامدکرزی، به هزاران بی کفایتی می رسند که ضمن لوث ادارات دولتی، امضا گرفته بودند پُست ها و کرسی های دولت را با حیف و میل، انحصار، تعصب و ستیز قومی و حزبی، به تاراج ببرند.

دپېښور او کوهاټ د افغان کډوالو يوفرهنگي پلاوى چې ليکوالو او شا عرانو په کې شتون درلوده په اسلام اباد کې دله افغان سفير سره وکتل پلاوې خپلې ادبي ، ښوونيږي او نورې ستونزې زاخيلوال ته په گوته کړى په دې اړه غونډه د مفتي سيف الرحمان هاشمي له خوا ديو مبارکواياتو پر تلاوت پيل شوه

د ناپوهۍ تیارې او د پـرمختـګ ډیـوې د افغاني کلتور په چوکاټ کې: له عبد الرحمن خان نه تر شرف غني احمدزی ۱۸۸۰ تر ۲۰۱۵

تعریف رویداد ها، به گونه ای که اجزای آن ها در تمایل به گرایش های حزبی، تنظیمی، ستمی و قومی باشند، سیر اخبار افغانستان را در جایی که دلخراش می شوند، رنگی می زند که با میلان به یک سویی، در حالی که توازن ندارد، اغتشاش ذهنی را به نفع کس و کسانی به مشی و منش مبدل می کند که در زمان بازتاب، سوی دیگر قضایا از حل بیافتند.

په داسې حال کې چې دفاع وزارت وايي، داعش ترهګره ډله یې په ننګرهار کې ځپلې؛ تيره ورځ داعش وسله والو په کوټ کې د ولسي خلکو لسګونه کورونه وسوځول. داعش ترهګرو په کوټ ولسوالۍ کې د سیمه ایزو خلکو لسګونه کورونه سوځولي چې بیا یې اندېښنې راپارولي دي. کوټ، اچین، نازیان او هسکه مینه او پچیراګام د ننګرهار هغه ولسوالۍ دي چې د داعش پکې کله کله په ولسي خلکو بریدونه کوي، یا کورونه ورسوځوي او یا یې یرغمل نیسي. څو ورځې وړاندې د کوټ په ولسوالۍ کې داعش وسلوالو په لسګونه کورونه سوزولي چې بیا یې اندښنې راپارولي.

اوس که افغان حکومت هم د پخوا پشان د یو بام او دوه هواو واکمني چلول غواړي، نظارشورا او جمعیت غیږ کې نیسي او نور له ځانه شړي، باید وپوهیږي چې نوره دا وړۍ نه شړۍ کیږي. بلخوا دولت باید د تنظیمونو خپلمنځي چارو کې د یوه په ګټه او د بل په زیان لاسوهنه ونه کړي. همدارانګه که دولت هغه شمېر طالبانو سره چې سوله غواړي او یا تیار په کابل او د هېواد په نورو برخو کې سوله ییز ژوند لري او غواړي د افغان حکومت پر شاوخوا راټول واوسي ناوړه چلند وکړي، نو بیا به هغه طالبان څنګه روغې جوړې او سولې ته وهڅوي چې په یوه یا بله بڼه حکومت سره په جګړه بوخت دي؟

تېره اونۍ چې د کندهار په ولایت کې د اماراتو د سفیر په حضور کې چې کومه خونړۍ چاودنه وشوه هغې ډېر تاوده بحثونه راوپارول او شنونکو پرې عجیبې او غریبې شننې او تحلیلونه وکړل خو په دغه شننو کې لاندې ټکو ته توجه ونه شوه چې مونږ يې په مختصرو ټکو کې رااخلو

افغانستان کې میشتو امریکائې ځواکونو په یو کم ساری اعتراف کې ومنله چې د ۲۰۱۶ کال په نومبر میاشت کې یې د کندوز ښار په بوز کندهاري سیمه کې درې دیرش ملکي وگړي وژلي او اووه ویشت نور یې ټپيان کړي دي.

زموږ ستونزه داده چې هر څه پر یو جهت ورتاوان کوو، هغه کتاب چې د ۳۲ افغان سیاستوالو سره پکې مرکې شوې، او د سولې اړوند یې مهم بحث وړاندي کړی، د بېلابېلو جهتونو د پلویانو او ناتړلو سیاستوالو سره مرکې شوې، د هغوی اندونه یې سولې ته د رسیدو او د سولې اړوند خنډونو باندي را اخیستي، په همدې موخه د افغانستان د ستراتیژیکو څیړنو انسټیټوټ له لوري په تیرو څلویښت کلونو کې د سولې د خبرو ارزونې تر نوم لاندي غونډه کابل کې جوړه شوې وه، د جنوري میاشتې ۱۲مه، ۲۰۰۱۷، د پنجشنبې ورځ ماسپښین دوه بجې او شل دقیقي غونډه پېل او په ۳:۴۵ ختمه شوه.

د کندهار د اخیر انفجار اصلی عاملان څوک دی؟

که څه هم له لومړي سره د سولې عالي شورا د سولې لپاره دومره کار نه دی لکه څومره يې چې ډالري معاشونه او امتيازات نوش جان او قورت کړي؛ خو ځيني وختونه دغه شورا، د سولې شورا کمه، او د ملا عمر ، ملا منصور او ملا هیبت شورا ډيره ښکاري. همداسې يو کار په تازه کې د سولې شورا غړي ملا عبدالحکيم کړی دی. عبدالحکیم مجاهد ويلي وسلوال طالبان د فرښتو په شان خلک او يوه مقدسه ډله ده.  مجاهد وایي، طالبان اول د روس سره وجنګيدل بيا د ټوپکيانو سره وجنګيدل واي امريکا او ناټو يي هم پر ګونډو کړل عبدالحکيم مجاهد واي نجیب خاین او جاني وو، برهان الدین رباني د ګډوډیو عامل وو او احمدشاه مسعود يي یاغي وباله. د سولې شورا دغه غړي چې د ستراتيژیکو مطالعاتو د انستیتیوت لخوا جوړې شوې غونډې ته خبرې کولې، دغه راز وویل، د افغانستان اوسنی دولت هم افراطي دی.

د ولايتي شوراګانو په اړه لنډه معلومات: په افغانستان کې ولايتي شورا ګانې اوږده سابقه نه لري. دغه شوراګاني په لومړي ځل د ١٣٤٣لمريز کال په اساسي قانون کې په پام کې ونيول شوې، خو هغه مهال دغه کار عملي نه شو

زمونږ د "افغانیت بيا زيږون" اجازه نه ورکوی، چې د افغان خاوري یو ځل بیا د نړیوال ځواکونو، کوم د " نظامی لوبو دګر" ګرځی!

د خواشینۍ او د غندنې وړ ده چې امریکا د پاکستاني پوځ او استخباراتو ستاینه کوي او بې دفاع او بې ګنا قبایل چې د نړۍ د سترو لوبو او مافیها بېخبره ساتل شوي، د هر ډول سزا وړ ګني. خو امریکا باید هېره نکړي، که قبایلو کې ترهګر دېره دي یا په کویټه، کراچۍ، اسلام اباد او د پاکستان په نورو ښارونو کې، سازمان ورکونکی، روزونکی او جنګوونکي يي پاکستاني پوځ او ای ای ایس ای ده!

وروسته له هغې چې د سې شنبې په ورځ د افغانستان د پخواني صدراعظم شهید محمد موسي شفیق په اړه جوړ شوي سمينار کې افغان ولسمشر محمد اشرف غني وينا وکړه؛ وسله والو ترهګرو د افغانستان په دريو ولايتونو کابل، هلمند او کندهار کې ترهګريز بريدونه ترسره کړل چې په نتيجه کې يې شاوخوا (۱۵۰) کسانو ته اوښتې مرګ ژوبله واوښته. په ورته مهال بيا په هرات ولايت کې افغان امنيتي ځواکونو له وسله والو ترهګرو سره د اړيکو او ترهګريزو بريدونو په تور درې ايراني اتباع نيولي دي.

افغانستان یو له هغو هېوادونو دی، چې د پولو د ساتلو له پاره له ګڼو ستونزو سره مخ او مخکیدونکی دی او اړوند ځواکونه یې په ساتلو کې پاته راغلي دي.

د یونس قانونی اخیر اظهاراتو په هکله یو څو کرښی. هرگاه به نظر خام یونس قانونی یکسره به دست بدهدگاه خامی این نظر در این نیست که

که د سولې هڅې ستاسي د ګټو ضد وي، ښکاره راته ووایاست، ولي په ګواښونو او ستونزو جوړولو باندي مسئله کله هم نه شي حل کیدای. که زموږ د سولې هڅې، د جګړې دریدو کوششونه تاسي د خپلو شخصي ګټو ضد ګڼئ، په کابل کې مې له قلم سره نه شئ منلای، ښکاره راته ووایاست چې هیواد پريږده. ولي ډاډه اوسئ، تر څو چې ژوندی یم، د سولې لپاره به خپلې هڅې ګړندۍ ساتم، او هیواد به ستاسي د شخصي ګټو لپاره پري نه ږدم.

مشرانو جرګې تيره ورځ په کونړ ولایت کې د ځنګلونو په پرې کولو اندېښه وښوده او له حکومته ‌یې وغوښتل چې د ځنګلونو د پرې کولو مخنیوي ته پام او خوندي ساتلو ته يي جدي اقدام وکړي. په ورته مهال د کونړ اوسېدونکي وایي اوس هم په یو شمېر سیمو کې ځنګلونه پرې کېږي خو تراوسه حکومت په دی نه دی بریالی شوی چې د ځنګل وهونکو مخه ونيسي. دوی وايې دولتي چارواكو ورسره په وار وار د ځنګلونو وهلو د مخنيوي ژمنې كړې دي، خو تر دا مهاله يې په دې برخه کې هيڅ ډول اغېزناک ګامونه نه دي پورته كړي؛ بلكې قاچاقبر لا هم د شپې په تياره كې ځنګلونه وهي، د اوښانو او قچرو په مرسته یې راباسي او نورو هېوادونو ته يې وړي. د معلوماتو له مخې د کونړ ۷۲ سلنه برخه ځنګلونه جوړوي چې د هېواد ستره اقتصادي سرچینه بلل کيږي او د طبيعي ښکلا له مخې د وحشي ژوېو او مرغانو دايمي ټاټوبې هم ګڼل کيږي.

د جګړې ضد خوځښت پریکړه لیک

وروسته له هغه چې د پاکستان، چين، امریکا او افغانستان تر منځ د افغان سولې اړوند څلور اړخيزې ناستې ناکامې او نيمګړې پاتې شوې؛ اوس د ترهګرۍ د ځپلو لپاره د اسلامي هيوادونو تر منځ د ترهګرۍ پر ضد د اسلامي هيوادونو ايتلاف جوړ شو. جالبه دا ده چې د دغه ايتلاف مشري هغه هيواد ته ورکړل شوې چې د ترهګرو ځاله بلل کيږي. د ترهګرۍ پر ضد د اسلامي هيوادونو په ايتلاف کې چې افغانستان يې هم غړی دی؛ مشري يې د پاکستان پخوانی لوی درستيز راحل شريف کوي. هغه څوک چې له ملا فضلو وروسته د ترهګرو دويم معنوي پلار ياديږي.